Maar Brown, de ontembare leeuw van podium en plaat, is zijn tanden kwijt geraakt. De hitmachine en grote vernieuwer van weleer staat na een ruim tweejarig verblijf in de cel op een historische tweesprong: herstelt hij zijn hegemonie met een wereldtoernee en een nieuw album? Of ligt zijn beste tijd achter hem, zoals een indrukwekkend jubileum­overzicht op cd illustreert?

Jatten
Dat het duidelijk mag zijn: James Brown is de grootste soul-­ en funkartiest aller tijden. Zijn plaats in de geschiedenis van de moderne muziek heeft hij al verdiend; Brown plooide gospel en rhythm & blues tot de soulmuziek van de jaren zestig. Bijtijds verlegde hij zijn grenzen en werd hij in de jaren zeventig het kopstuk van de funk. Zijn invloed bleef zo groot, dat geen enkele disco­-artiest, rapper of sampler er aan kon ontkomen. Maar zijn gouden jaren liggen achter hem.
Brown, geboren in 1933 (zo willen de meeste bronnen), heeft zware klappen gehad sinds de opkomst van de disco. Vanaf de laatste helft van de jaren zeventig gaat het langzaam bergafwaarts met hem. Daar kan zelfs de jongste mega­ster MC Hammer niets aan verhelpen. Niet alleen hij, ook andere rappers en samplers jatten voortdurend uit zijn werk. De laatste telling leert dat James Brown op minstens 135 platen in een flard of langer te horen is. Heel devoot tonen zijn erfgenamen zich in interviews schatplichtig aan de Grote Leermeester.

Klappen
Browns persoonlijke leven houdt de laatste jaren gelijke tred met de geleidelijke neergang in zijn carrière. Het dieptepunt bereikte hij eind 1988.Toen werd hij gearresteerd wegens wapenbezit, drugsgebruik, pogingen politiemensen omver te rijden en tal van andere onhandige zaken. Hij werd veroordeeld tot twee keer zes jaar. Tot zijn geluk mocht hij beide straffen gelijktijdig uitzitten. En tot nog groter geluk werd hij een dikke maand geleden vrijgelaten.
De laatste jaren durven ook de criticasters van Brown hun mond open te doen. Zeker toen de peetvader in het gevang zat. Het beeld van de hardwerkende entertainer is danig gecorrigeerd. Al bekend was de klassieke ongelukkige jeugd. Ouders gescheiden, door hen in de steek gelaten, gestald bij een tante die een bordeel bestierde en talrijke vergrijpen. Uiteindelijk belandde hij als jongvolwassene in de gevangenis.
De muziek bevrijdde hem uit dit ellendige leven. Daardoor kwam het succes en het geld. Koffers vol, want James Brown liet zich in baar geld uitbetalen. Hij zeulde de bankbiljetten ­- bedragen boven een half miljoen gulden worden genoemd ­- met zich mee in een koffer. Zijn bandleden kregen steevast te laat betaald. Gruwelverhalen over afpersing en omkoping, vrouwenmishandeling en drugmisbruik portretteren Mr. Dynamite als een man met een niemand ontziende overlevingsdrang. Muzikanten werden als oud vuil aan de kant geschoven als hij het op zijn heupen kreeg. En dat terwijl de muzikaal ongeschoolde James zwaar steunde op de beter onderlegde muzikanten in zijn gevolg. Ontwakende sterallures werden met ontslag afgestraft. In de eerste twintig jaar van zijn carrière heeft hij zeker zo'n zeventig muzikanten versleten.

IJzeren hand
Hoewel hij zijn hofhouding met ijzeren hand regeerde, presenteerde hij zich naar de buitenwacht als het geweten van Zwart Amerika. Dat hij voor de single 'Say It Loud­ I’m Black And I'm Proud' een koor van blanke kinderen gebruikte, is maar een van de kleine hypocriete kanten van zijn persoonlijkheid. Brown waaide als een windvaan met modes en politieke stromingen mee. Als hij er maar profijt in zag.
Die dubieuze kant van zijn karakter werd lange tijd met de mantel der liefde bedekt omdat Brown zulke onomstreden muziek maakte. Of omdat mensen financieel afhankelijk waren van hem. Zijn eens zo potente muziek en karakteristieke stotende zang werden slappe aftreksels: herhalingen van herhalingen, terwijl de grootheidswaanzin en grootspraak alleen maar toenamen

Grote onrecht
Mensen uit kringen rond James Brown zeggen dat de soul-grootmeester gelouterd uit de cel is gekomen. Ontelbare nieuwe nummers heeft hij er geschreven. Brown orakelde dat hij de wereld gaat heroveren; als antwoord op het grote onrecht dat hem is aangedaan. Hem rest ook weinig anders, wil hij zijn geloofwaardigheid als belangrijk hedendaags muzikant niet verliezen. James Brown is ertoe in staat: 114 hits bewijzen het. De indrukwekkende cd­-verzamelbox 'Star Time', die verscheen omdat Brown 35 jaar in de business zit, onderstreept dat. Hierop wordt een greep gedaan uit de schatkist van de gigant. De man met een stem als een roestige spijker heeft uniek werk gemaakt. Klassiekers als 'Please, Please, Please', 'Try Me', 'Papa's Got A Brand New Bag', 'Sex Machine', 'Body Heat' en 'It's A Man's, Man's, Man's World'; de reeks is lang...
Eén vraag rest: is deze imponerende jubileumuitgave het muzikale testament van the hardest working man in showbusiness of een nieuwe start?

labels: James Brown, USA