JOHAN VAN GRINSVEN

AIVD

Mooie primeur en opvolgende verhalen van de Volkskrant en Nieuwsuur over de Nederlandse hackers van de AIVD die de Russische hackers ontmaskerd hebben die de Amerikaanse presidentsverkiezingen probeerden te beïnvloeden. Ze keken stiekem over de schouders van de Russen van Cozy Bear mee. Hun eerste verhaal ging meteen de hele wereld over. Een journalistiek hoogstandje.

Ex-reporter van Chris De Stoop

De afgelopen weken twee verschillende interviews gelezen (in Vrij Nederland en de Volkskrant) met de Belgische journalist Chris De Stoop. Over oude en nieuwe journalistiek. Beide verhalen kan ik van harte aanbevelen; hoewel ze elkaar overlappen. De Stoop heeft een nieuw boek uit (ex-reporter), vandaar de aandacht voor hem. Die uitgave markeert zijn afscheid als journalist. Nog eenmaal put hij uit de vele achtergrondverhalen die hij heeft gemaakt voor het Belgische blad Knack.
Dit schrijft uitgeverij De Bezige Bij over dat boek:
„Ruim dertig jaar geleden begon Chris De Stoop als reporter bij het tijdschrift Knack. Het waren de gouden jaren van de pers. De Stoop maakte naam met indringende en geëngageerde verhalen, die soms verstrekkende gevolgen hadden. Journalistiek is volgens Chris De Stoop één van de mooiste beroepen ter wereld, als het kan beoefend worden met integriteit, creativiteit en kwaliteit. En één van de lelijkste, als dat niet kan. Voor de grote reportage, de mooiste discipline van de klassieke journalistiek, was er de afgelopen jaren steeds minder plaats in de geschreven pers. Na ruim duizend artikelen stapt Chris De Stoop eruit met een uitvoerig, kritisch verhaal over de evolutie in de journalistiek en met een selectie van zijn meest beklijvende reportages. Hij ging op zoek naar animeermeisjes in Manilla, werd ontvoerd in Albanië en maakte een helse tocht met 23 weeskindjes tijdens de genocide in Rwanda. Dichter bij huis schreef hij over het opruimen van het polderdorp Doel en de Hedwigepolder, over Hollandse wietplantages in Vlaanderen en over de eerste jihadisten die naar Syrië en Irak afreisden.”
Dat schept verwachtingen… Evenals de interviews trouwens.

Werkloosheid

Van de website Villamedia dit sombere nieuws:
Het aantal journalisten dat zonder werk thuis zit, stijgt rap richting de 3.000. Dat blijkt uit de meest recente cijfers van het UWV. In de maand juli stonden 2926 journalisten als werkzoekend ingeschreven bij het werkbedrijf. Dat zijn er 47 meer dan in de maand ervoor. Het is de vijfde maand op rij dat het aantal werkzoekenden gestegen is, na een kleine daling begin dit jaar.
Sinds begin dit jaar is het aantal werkzoekende journalisten gestegen met 6,48 procent. Dat is een hoger percentage dan in 2014, toen er tussen januari en december 4,52 procent aan werkzoekenden bij kwam. Vergeleken met de maand juni (waarin 2879 journalisten op zoek waren naar een baan) is de werkloosheid met 1,63 procent gestegen.
In de afgelopen twaalf maanden (van augustus 2014 tot juli 2015) liep het aantal bij het UWV als werkzoekend ingeschreven journalist op met 12,41 procent. Ter vergelijking: in dezelfde periode liep het aantal werkzoekenden in heel Nederland met 6,47 procent op.

image

Robotjournalistiek

Zijn mijn collega’s en ik binnenkort overbodig? Fontys Hogescholen krijgt 700.000 euro subsidie voor een onderzoek naar robotjournalistiek. Het vierjarig onderzoek richt zich op de ontwikkeling van algoritmes (‘robots’) die automatisch teksten produceren en op de gevolgen van deze technologie voor journalisten en nieuwsconsumenten. Fontys werkt samen met Tilburg University en NDP Nieuwsmedia, waarbij onder meer De Persgroep (ook eigenaar Brabants Dagblad), RTL en ANP zijn aangesloten.

Primeur

De Tilburgse editie van het Brabants Dagblad had vandaag een bijzondere primeur op de voorpagina: een tragisch verhaal over een dode die vijf dagen lang onopgemerkt bleef in zorgcentrum Het Laar in Tilburg. Zorgvuldig opgeschreven door collega Marleen Duijf. Het opvallende en treurigstemmende verhaal werd door veel andere media overgenomen, van Omroep Brabant tot Hart van Nederland en De Telegraaf. Opvallend genoeg gaf de krant voor wakker Nederland als bron voor het nieuwsverhaal: De Stentor. Waarom zou je als bron voor een nieuwsfeit dat zich in Tilburg afspeelt een krant voor de regio’s Apeldoorn, Deventer en Zwolle aanhalen?

Vijf voorpagina's

image

Collega Jasper Harthoorn maakte deze foto vanochtend: vijf dagbladen, vijf voorpagina’s, vijf journalistieke en morele keuzes.
Welke keuzes hebben andere kranten gemaakt? Honderden voorpagina van kranten uit de hele wereld worden elke dag op een rijtje gezet door het Amerikaanse Newseum.

image

Ambtenaren als redders lokale media

’Janette Luichies, redactiechef van De Gooi- en Eemlander, heeft de burgemeesters van Hilversum en Laren gevraagd al hun ambtenaren een abonnement op de krant te geven.’ Lees hier het hele bericht op de website van Villamedia. Even doorredeneren: als alle gemeente- en provincieambtenaren in Nederland een abonnement op een regionale krant krijgen, is die hele sector gered. En vooruit: alle rijksambtenaren een abonnement op een landelijke krant, zijn ze daar ook uit de sores.

Media in het nieuws

Veel nieuws uit mijn eigen branche deze week. Een kleine greep uit die volle grabbelton.
De jongste periodieke HOI-cijfers laten bij de meeste dagbladen een neergang van het aantal abonnees op de papieren kranten zien. Digitale abonnementen zijn juist meer in trek.
De online variant van vakblad Villamedia Magazine bericht dat Wegener, waartoe het Brabants Dagblad behoort, wil verjongen.
De Raad voor Cultuur adviseert om de publieke omroep weer eens te reorganiseren.
NRC Media gaat in de verkoop. Opnieuw.
Nee, saai is het nooit in medialand.
Maar er is ook goed nieuws. Onder de kop ’Social is de rage, maar traditionele media heersen nog’ worden de resultaten van een Amerikaans onderzoek over het gebruik van media toegelicht.

Kijkcijferjournalistiek

Nu kranten op steeds meer digitale platforms zijn vertegenwoordigd, komen ook meer gegevens beschikbaar over het klik- en dus leesgedrag van de lezers. In de Volkskrant vandaag, van zaterdag 22 maart, staat over dat onderwerp een interessant artikel. En wordt een mooi nieuw woord gepresenteerd: kijkcijferjournalistiek. > Lees meer...

Tim Durlinger begint TexTim

Mijn oud-collega Tim Durlinger heeft na een loopbaan van twintig jaar bij het Brabants Dagblad een onverschrokken stap gezet: hij is zijn eigen tekstbureau begonnen. Vandaag gaat hij officieel van start met TexTim. Tim is een van de beste en fijnste collega’s met wie ik ooit gewerkt heb. Een echte vakman.
image

Journalistiek hoogtij

Misschien waren de jaren negentig wel de mooiste journalistieke jaren. Geen verzuiling meer, de politieke of religieuze kleur van veel kranten was vervaagd en ook autoriteitenvrees was vervlogen. Het Nieuwsblad in Tilburg was onderdeel van VNU Dagbladengroep, met onder meer De Stem, Brabants Dagblad en Eindhovens Dagblad. Er werd geld verdiend én uitgegeven in de wereld van de gedrukte media. De kranten hadden mensen en pagina’s genoeg. En een hoop gepassioneerde specialisten. Journalisten mochten hun vleugels uitslaan en hoefden slechts te werken voor de papieren krant, niet voor internet, apps of andere platforms. En dat leverde prachtige producties op! Ook toen: vrij van commerciële invloed.> Lees meer...

Wie waakt er in de regio?

Geen daden, maar woorden. Vooralsnog dan toch, als het over de zorgwekkende toekomst van de nieuwsvoorziening in de regio gaat. Zo heeft het Stimuleringsfonds voor de Pers samen met de Vrije Universiteit en Hogeschool Utrecht maar liefst drie onderzoeken uitgevoerd naar de regionale nieuwsvoorziening. De resultaten ervan worden op dinsdag 3 september gepresenteerd in perscentrum Nieuwspoort in Den Haag. In het eerste onderzoek is gekeken naar de waakhondfunctie van de lokale journalistiek. In het tweede is gekeken in hoeverre zelfstandige lokale nieuwssites een aanvulling kunnen vormen in regio’s waar kranten en zenders verdwijnen. En dan is ook nog onderzocht welke behoefte mensen hebben aan lokaal nieuws.
In Tilburg wordt op woensdagmiddag 18 september gediscussieerd over de toekomst van de regiojournalistiek. Daar heeft burgemeester Peter Noordanus het afscheid van Brabants Dagblad-redacteur Hans Rube - die 34 jaar aan de krant verbonden is geweest - aangegrepen om een mini-symposium te houden over het belang van lokale journalistiek.
Dit openbare debat heeft plaats in de Oranjezaal van het Tilburgse stadhuis, van 16.00 tot 19.00 uur.

Belastingontduikers

Eens even op een rijtje zetten om te kijken of ik het goed begrepen heb.

Het Italiaanse bedrijf AnsaldoBreda van het Fyra-fiasco is een van de vele onderdelen van moederbedrijf Finmeccanica, dat het ene schandaal aan het andere rijgt. Die dubieuze reputatie is geen geheim.
Finmeccanica heeft zeven postbusfirma’s in Nederland waardoor het fors minder belasting betaalt in Italië.
Finmeccanica is voor een deel in handen van de Italiaanse staat die dus zichzelf (en alle Italiaanse belastingbetalers) ernstig tekort doet. Een van de postbusfirma’s is - sinds 2006 - alleen al goed voor een ’belastingvoordeel’ van een half miljard euro.
Dochterbedrijf AnsaldoBreda verkoopt Fyra-treinen aan NS, maar het Nederlandse vervoersbedrijf - waarvan de aandelen in handen zijn van de Nederlandse staat - gebruikt voor deze deal een Ierse postbusfirma, waardoor NS fors minder belasting afdraagt in Nederland. De Nederlandse staat is hierdoor al minstens een kwart miljard euro misgelopen.

Nu moet de Nederlandse postbusfirma van het Italiaanse AnsaldoBreda gaan onderhandelen over de afwikkeling van de Fyra-overeenkomst met de Ierse postbusfirma van de Nederlandse NS.

Deconfiture

Na de bankiers lijkt het alsof een andere, eens zo notabele, beroepsgroep lijdend voorwerp is van een deconfiture. De ene na de andere medische misstand krijgen wij - nieuwsconsumenten - voorgeschoteld. Ik kan me niet heugen dat er zoveel affaires in zo’n korte tijd zijn onthuld. Een beetje bangmakend veel eigenlijk, maar dat is geen verwijt aan mijn collega’s… De laatste in deze reeks: de affaire rond vier dermatologen in het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven. De Volkskrant vulde er dinsdag bijna een dubbele pagina mee; lezenswaardig, ook al was het een eenzijdig verhaal. Bijzonder dat het ziekenhuis niet wilde reageren. Een dag later kan dat ineens wel, op de eigen website. In het handboek Communicatie - en trouwens ook in het handboek Crisismanagement - moet die handelswijze beschreven staan onder het kopje ’Zo niet!’.

Nieuws dicht bij huis

Twee berichten over dagbladen gelezen in de Volkskrant vandaag. Een: de oplagen van de Nederlandse dagbladen zijn weer gedaald, met uitzondering van die van NRC Handelsblad, NRC Next en FD. Twee: vier grote aandeelhouders van Mecom (moederbedrijf van Koninklijke Wegener) vinden dat Wegener moet samengaan met Telegraaf Media Groep.
Er gaat nog veel veranderen in de krantenwereld de komende jaren...

Op de voorpagina

Benieuwd wat een andere krant vandaag op de voorpagina heeft staan? 934 voorpagina’s van kranten uit negentig landen staan iedere dag op de website van het Newseum in Washington (VS).

GGZ Bontiusplaats

Buitengewone verhalen zaterdag 13 april in de Volkskrant over hoe kinderlijk eenvoudig het is om een verslavingskliniek op te richten en daarmee de zakken ongegeneerd te vullen. Schrijnend ook om te lezen hoe machteloos zorgverzekeraars zijn en declaraties van dubieuze klinieken moeten betalen. De overheid heeft het tot nu toe deerlijk af laten weten. Hoe is dit soort wanpraktijken te verkopen als de zorgsector zwaar onder druk staat en mensen dat in hun portemonnee en letterlijk aan het lijf voelen… Maar even goed een fraai staaltje journalistiek.

Au

En dan ook nog drie uitroeptekens achter bovenstaande kop. Piet Bakker, lector aan de Hogeschool Utrecht, meldt via Twitter @JLabHU en website journalismlab.nl hoe het de regionale kranten in Nederland is vergaan in de periode 2002-2012. Deltaplan voor regionale media nodig?
Oplage regionale kranten 2002 - 2012

Excuses

President Poetin van Rusland heeft excuses gemaakt omdat hij niet weet hoe het ervoor staat met het onderzoek dat zijn voorganger Medvedev had toegezegd na de gewelddadige dood van RTL-nieuwscameraman Stan Storimans uit Goirle. Poetin is dezer dagen op staatsbezoek in Nederland. Hij beloofde premier Rutte op deze kwestie terug te komen.
Stan Storimans (39) kwam op 12 augustus in 2008 om het leven nadat een bom ontplofte op het plein in de Georgische stad Gori waar de Nederlandse cameraman aan het werk was, samen met RTL-correspondent Jeroen Akkermans. Onderzoek van Akkermans wees later uit dat Storimans gedood is door een clusterbom van Russische makelij die ook alleen door de Russen wordt gebruikt.
Gelukkig was Poetin tijdens het staatsbezoek beter geïnformeerd over de positie van vrouwen binnen de Nederlandse SGP…

Klik hier voor mijn pagina over het boek
’Stan Storimans - Oog op de wereld’.

Klik hieronder voor de reportage die Akkermans maakte over de dood van Storimans.

Offshore-Leaks

The World’s Best Cross-Border Investigative Team, noemt het ICIJ zich. Die afkorting staat voor The International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ). Deze bijzondere journalistieke club is verantwoordelijk voor de Offshore-Leaks, ofwel publicatie van gegevens over bedrijven en personen die belasting ontduiken via de Kaaiman eilanden en andere fiscale vrijstaten. Taaie, maar leerzame kost. Bert Wagendorp schreef er een goede column over, die in de Volkskrant van gisteren stond en in De Morgen. ”Elke dag worden samenlevingen voor miljarden beroofd door bedrijven en individuen en het merkwaardige is, dat het legale roof betreft.”

Sheila en Bert

Bert Wagendorp en Sheila Sitalsing vormen een gouden duo, zonder een duo te zijn. Ze delen wel de dagelijkse columnplek op pagina twee - het nieuwskatern dus - van de Volkskrant. Sitalsing kiest vaak economische onderwerpen; Wagendorp schrijft over…. alles eigenlijk. Relevante onderwerpen, scherp geschreven. Geen open deuren, vrijblijvende of gemakkelijke meningen en ook geen mooischrijverij. En daarom een plezier om te lezen.

Wegener

Vandaag twee berichten gelezen over de verkoopperikelen van Koninklijke Wegener NV, het mediabedrijf waartoe ook het Brabants Dagblad behoort. De Volkskrant heeft een veel uitgebreider nieuwsbericht dan het Brabants Dagblad in de krant staan. Dat voelt toch aan alsof we op eigen terrein verslagen zijn….

NOS Journaal vernieuwd

Het NOS Journaal is vernieuwd. De presentator van dienst is niet te benijden; een complete choreografie moet hij of zij afwerken: van links naar rechts, even achter het presentatiemeubel staan en hup alweer naar voren en terug naar achter. Een beetje rustiger zou wel mogen van mij. Dynamiek zit volgens mij ergens anders in dan in die vele positiewisselingen…

HP/De Tijd is niet dood

Opinieweekblad HP/De Tijd heeft de vertrouwde frequentie ingeruild voor een maandelijkse. Het voorportaal van het definitieve einde voor het kwakkelende tijdschrift? Ik schat in dat velen dat denken. De eerste twee nummers in de nieuwe formule zijn alleszins de moeite waard. Weinig te merken van fatalisme of een naderend einde bij de makers van het blad. Fris vormgegeven, prettig ingedeeld, lezenswaardige artikelen. Ik zeg: lekker lang laten leven in deze vorm.

UItzending gemist

Dat Uitzending gemist is zo gek nog niet. Zo heb ik de documentaire Poptempel California alsnog kunnen zien. Prachtige reportage over de Troubadour in Los Angeles en de artiesten die er groot geworden zijn, zoals James Taylor en Carole King. Veel grootheden komen voorbij in deze documentaire, die rustig de tijd neemt om het onderwerp uit te diepen. Zo kan tv dus ook zijn.

360

Het klinkt simpel: verzamel de beste artikelen uit een groot aantal internationale media en je hebt een bijzonder tijdschrift. 360, doet het en heel verdienstelijk. Grote thema's en soms dito auteurs. Ik kende het tijdschrift nog niet, terwijl het toch al toe is aan het dertiende nummer. De uitvoering ziet er goedkoop uit, de inhoud is dat niet. De moeite om nog eens een paar edities te kopen. Hopelijk is dat ook mogelijk, want volgens een bevriende tijdschriftenverkoper is er amper animo voor het blad...

Nine Eleven

Natuurlijk moest er teruggeblikt worden op nine eleven. Ik heb de afgelopen dagen heel wat documentaires gekeken, de een wat beter dan de ander. Voor de derde keer zag ik de documentaire van de Franse broers Naudet, over een brandweerpost in de buurt van het WTC. De beelden blijven indrukwekkend. Terecht hebben de broers hun documentaire aangevuld met een epiloog over de afgelopen tien jaar. Triest om te zien en te horen wat de tol is die veel hulpverleners van die elfde september moesten betalen: kanker, depressies, trauma’s, gebroken huwelijken...