Johan van Grinsven

Journalist, auteur, uitgever, webontwerper

I MONUMENT VALLEY

Amerika

“So this is where God put the West.” JOHN WAYNE (1907-1979) - ACTEUR, toen hij voor het eerst Monument Valley zag

MONUMENT VALLEY IN AMERIKAANS INDIANENRESERVAAT IS GROTE TREKPLEISTER

Desolate schoonheid in indianengebied

Een unieke collectie weefkunst van Navajo­- en Hopi-­indianen is tot en met 27 september te zien in het Nederlands Textielmuseum in Tilburg. Nooit eerder waren deze producten bij elkaar gebracht, ook in de Verenigde Staten niet. Daar is dan ook weinig aandacht voor de cultuur van de indianen - of Native Americans. Toch zijn enkele van de mooiste natuurmonumenten in Amerika te vinden in de indiaanse reservaten. Monument Valley in het Navajo­reservaat - het grootste deel ligt in de zuidwestelijke staat Arizona - is zo'n voorbeeld

Niet voor niets nam de befaamde Amerikaanse filmregisseur John Ford in Monument Valley een groot deel van zijn westerns op. Stagecoach is een van zijn klassiekers. Natuurlijk met oer­cowboy John Wayne in een van de hoofdrollen. Een andere hoofdrol speelt het desolate landschap, waarin torenhoge rotsformaties indrukwekkende accenten kunnen zetten, omdat de rest zo vlak en uitgestrekt is.

John Ford zag zich beloond: een rotsformatie heeft er zijn naam gekregen. De navolgers van Ford zijn talloos, van filmregisseurs tot de makers van reclamecampagnes voor verzekeringen. Maar inmiddels hebben alle rotsformaties al een naam.
Monument Valley maakt deel uit van het Navajo­reservaat, met een oppervlakte van 64.750 km2 het grootste indianenreservaat in Noord­Amerika. Het is een staat op zich door andere, aanvullende wetten, eigen rechters en een eigen politiecorps; er wonen ruim 150.000 indianen. Het Hopi-­reservaat ligt in het hart van het Navajo­land.In Monument Valley torenen miljoenen jaren oude steenmassa's tot driehonderd meter de lucht in. Toen het landschap begon te stijgen, ontstonden door de grote opwaartse druk scheuren; door vulkanische activiteit kwam het gigantische landschap met canyons tot stand. Wat daarvan overbleef zijn de ronde zandstenen en de monolieten die zich boven het vlakke en zelfs dorre landschap verheffen.

Duikboot
Hier lijkt een duikboot uit de grond te rijzen, daar is een olifant, of een konijn zichtbaar. Drie rankere kolossen kregen de naam 'Three Sisters'. De ouderdom van deze natuurmonumenten wordt geschat op 160 miljoen jaren.Onder een blauwe lucht, met kraakheldere witte wolken, gloeien de rotsen op in een haast verblindende roodkoperen kleur. Het is niet voor niets dat dit het kroonjuweel in het Navajo­gebied wordt genoemd.
De eenzame schoonheid van het landschap treft de reiziger hier als een mokerslag. Licht en schaduw ravotten ongestoord. De nietigheid van de mens wordt temidden van al die kolossale rotsklompen in hoofdletters geschreven. Hier is hij nog minder dan een kruimel op de aardkorst, want dat zijn die steenmassa's al.
Hier staat hij op dezelfde plaats waar ver terug in de geschiedenis op mysterieuze wijze een hele indianenstam - de Anasazi - compleet verdween van de aardbodem. Even verderop in de steden dreigt hetzelfde te gebeuren met de huidige generaties indianen. Alleen heeft het daar niets meer van doen met mysterie, maar met alcohol­ en drugsgebruik, werkloosheid, misbruik van vertrouwen, culturele verschillen en de geringe weerbaarheid die de indianen tot gewillige slachtoffers maakt.
Het fatalisme onder Amerikaanse indianen is dan ook groot. Zo is de cirkel gesloten. Maar altijd blijft er die trots, op de eigen cultuur, en het heilige respect voor de natuur.

Hogans
In Monument Valley wonen nog altijd zes families, deels in hun met leem en stro geconstrueerde hogans, een soort iglo's, maar dan voor woestijngebruik. De ingang is altijd aan de oostkant, de kant waar de zon opgaat en de goden wonen.
Zij leven van veeteelt, voornamelijk schapen, van het toerisme en van hun weefprodukten. Navajo­vrouwen weven hun kleden nog op traditionele wijze, veelal voor toeristen en dat is te merken aan de hoge prijzen. Net als de Hopi's zijn de Navajo's van oudsher een in weven gespecialiseerde indianenstam. De legendes willen dat de Navajo's leerden weven van Spiderman en Spiderwoman, de eerste mannetjes-­ en de eerste vrouwtjesspin.
In het begin van de achttiende eeuw waren de Navajo's, die oorspronkelijk afkomstig zijn uit Canada, al meesters in het weven. Hier worden de produkten gemaakt die aan de andere kant van de wereld respectvol in een museum worden gehangen.

Zandpaden
De wegen door Monument Valley zijn niet meer dan zandpaden. Rijden met een huurauto is nauwelijks aan te bevelen; een jeep is hier een beter vervoermiddel. Dat is een enorm contrast met de door asfaltwegen doorsneden nationale parken in het westen van de VS. Daar regeert Koning Auto; Amerikanen houden ervan om met hun auto tot voor een boom te rijden, het gevaarte te bekijken en weer verder te rijden. Een stevige wandeling is voor velen ondenkbaar.
Monument Valley mist al dat en ander comfort. En juist dat onderscheidt de bezienswaardigheid zo van de andere blikvangers in dit deel van het land. De natuur is er nog altijd ongeschonden.

Strijdbijl
Ook op andere plekken in Amerika - bijvoorbeeld in New Mexico - is de indiaanse erfenis op vaak indrukwekkende wijze te bekijken. Velen denken bij indianen nog aan het clichébeeld uit de westerns; de Winnetou's, Geronimo's en Cochise's. Maar niet alle indianen waren nomaden die in wigwams woonden en blanken met strijdbijlen over de hoofdhuid kietelden. Zo maakten indianen al vroeg in de geschiedenis verfijnde en kunstzinnige sieraden en huishoudelijke voorwerpen en ook gecompliceerde 'flatcomplexen' waar honderden mensen in woonden. Maar dat deel van de Amerikaanse historie blijft vaak verborgen.

Praktisch

In diverse plaatsen en en rond Navajo County en Monument Valley kunnen excursies geboekt worden, bijvoorbeeld vanuit Kayenta. Doorgaans worden die tochten uitgevoerd door Navajo's. Er zijn allerlei opties, bijvoorbeeld qua lengte, met barbecue en bezoek aan een hogan.
Geïnteresseerden kunnen documentatie vinden in de Insight Guide 'Native America'.
United States Travel and Tourism Administration, Museumplein 19, 1071 DJ Amsterdam, tel: 020­6647746.

De expositie 'Eeuwen van weven bij Hopi-­ en Navajo-­indianen' is te bezoeken in het Nederlands Textielmuseum, Goirkestraat 96, 5046 GN Tilburg. Open: van dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur en in het weekeinde van 12.00 tot 17.00 uur.

I  Gepubliceerd in oa Het Nieuwsblad, Brabants Dagblad, Eindhovens Dagblad, 1992

               

MIJN MOTTO

Your easy reading is damned hard writing

Nathaniel Hawthorne

RECHTEN

© Teksten: Johan van Grinsven
© Ontwerp: 013 Media

Het auteursrecht van informatie en beeldmateriaal op deze website berust bij de genoemde fotografen of bij Johan van Grinsven. Dit geldt eveneens voor andere illustraties, logo's en dergelijke. Het is niet toegestaan zonder toestemming van Johan van Grinsven (of de andere belanghebbenden) informatie en beelden van deze website te kopiëren, op enigerlei wijze openbaar te maken, te gebruiken, te vermenigvuldigen en/of te bewerken. 

RECHTEN FOTO'S

© Foto's: Luuk Aarts, Marc Bolsius, Johan van Grinsven, Frank Trommelen, Frans van Halder, Toine van Berkel, Hetty Meijer, Jon Loek/Team Peter Stigter, Joske en Jip ten Bosch, Kuido Merits, Lara van Grinsven, Lauran Wijffels, Marie-Thérèse Kierkels, Rik Goverde, Robert de Vries, Virginy Joosen, Wieke Hoeke, Persburo Van Eijndhoven/Beeld Werkt, Jack Aarts, Luis Terrazza, AImée de Jongh (illustratie), Toronto Tourism, Fred van Laarhoven, Hans van Alebeek, Thomas Segers, Edwin Diependaal, Henry Kisor, Jean-Luc Rohner, Fotoburo Dijkstra.

FOTO'S VIA UNSPLASH

© Ricardo Alfaro, Robert V. Ruggiero, Wei Zeng, Daniel Reyes, Jonathan Mast, Aaron Burden, Eli Armas, Max Templeton, Wim Bollen, Paul Teysen, Dennis Buchner, Hayo Roskam, Sies Kranen, Malcolm Lightbody, Gio Mikava, Vlado Sestan, Joel Rohland.