Johan van Grinsven

Geen land ter wereld waar de snelweg zo'n dominante rol speelt als in Amerika. Fotograaf Jeff Brouws ving de mythe van de weg in fascinerende beelden.

Stormachtig groeide het Amerikaanse wegennet vanaf het begin van de jaren twintig. Amerika werd mobiel en zou nooit meer hetzelfde zijn. Geen land ter wereld waar de snelweg, de highway, zo’n dominante economische, sociale en culturele rol speelt als in de Verenigde Staten.

Neem alleen al Route 66, de fameuze weg van oost naar west. Die werd tijdens de Depressie - de jaren dertig - de weg van de hoop, van het verlangen en pas veel later van de nostalgie. Route 66 groeide wereldwijd uit tot een symbool van onstuitbare pioniersgeest, individualisme en vrijheidsdrang. Fotograaf Jeff Brouws (San Francisco, 1955) trok jarenlang langs die intrigerende Amerikaanse snelwegen. Honderd foto’s selecteerde hij voor het boek Highway - America’s Endless Dream; een deel ervan is tot en met 29 maart ook te zien in het Suermondt-Ludwig Museum in Aken. Het zijn foto’s die de adem doen stokken, zo mooi zijn ze en tegelijkertijd maken ze zo weemoedig. Omdat ze illustreren dat de gouden eeuw van de snelwegen voorbij is.

Walker Evans
Het is niet voor niets dat Brouws’ zoektocht naar de roadside culture wordt gepresenteerd samen met 37 foto’s van beroemde chroniqueurs uit de Depressie-tijd, zoals Walker Evans en Dorothea Lange. Toen was de snelweg - elke snelweg - nog het zinnebeeld van De Amerikaanse Droom; toen waren de woorden van grote auteurs als John Steinbeck haast hoorbaar in de meeslepende cadans van de autobanden tijdens een eindeloze rit. Dit historisch perspectief geeft de foto’s van Brouws reliëf.

Brouws’ foto’s zijn een liefdevol eerbetoon aan de snelweg en de mensen en het leven naast die highways. En aan degenen die onderweg zijn, de passanten, op weg naar overal en nergens; mensen die de lokroep van de snelweg niet konden weerstaan. Highway is verlevendigd met citaten en overzichten van ‘snelweg-literatuur’ en roadmovies. En er staan twee lezenswaardige essays in: van de cultuurhistorici Phil Patton en Bernd Polster. Een over de historie en de mythe van de snelweg, het tweede over de culturele betekenis van de Amerikaanse snelweg.

Bevroren beelden
Die verhelderende en gedegen bijdragen geven weliswaar een meerwaarde aan het boek, maar het draait natuurlijk vooral om de foto’s. Nieuw en oud. Hoewel de verschillen tussen die twee soms klein zijn, want veel plekken die Brouws fotografeerde, zien eruit alsof ze morgen verdwenen zijn: oude benzinepompen, afgebladderde reclames, gedateerde neons, een motel dat tot ruïne is vervallen. Bevroren beelden lijken het. Melancholische taferelen waarbinnen mensen niet meer dan een bijrol vervullen. Wonderschoon en toch ook vreselijk alledaags zijn die beelden. Taferelen onherroepelijk doen denken aan het werk van de grote Amerikaanse schilder Edward Hopper.

Informatie: Jeff Brouws: Highway, America's Endless Dream, Uitgeverij Stewart, Tabori en Chang. Importeur: Nilsson&Lamm. ISBN 1-55670-604-9. Prijs: ƒ73,70. In het Suermondt-Ludwig Museum, Wilhelmstrasse 18 in Aken, is tot en met 29 maart de expositie 'American Highway' te zien, met foto's van Jeff Brouws.

Naschrift: Dat er een voorwoord van William Least-Heat Moon in het boek staat is niet verwonderlijk; hij is de auteur van het meeslepende boek over de wegen achter de grote snelwegen, de zogeheten blue highways.

Foto's op deze pagina zijn reproducties uit het boek. De foto's zijn van Jeff Brouws. Het portret van hem van Jacqueline Woods.