Johan van Grinsven

De verbazing blijft. Ook als de zoveelste winkelier, hoteleigenaar, campingbaas of museummedewerker de Nederlandse vakantieganger in zijn eigen taal antwoordt. Toch is het hier Luxemburg, ook al kun je overal met Belgische franken afrekenen. Een paar uurtjes rijden vanuit Nederland. Een land in zakformaat en daardoor zijn natuurschoon en bezienswaardigheden nooit ver weg.

Als een spin in het web van Noord-Luxemburg ligt de plaats Clervaux. Klein, bescheiden, goed geconserveerd, gelegen in een diep, nauw dal aan de oevers van de rivier de Clerve. Je wandelt er over wat heuvelkammen in een dagdeel zomaar omheen, waarbij <span class="underyellow>Clervaux voortdurend als een fraaie prentbriefkaart schuin onder je blijft liggen. Duizend inwoners heeft de plaats en maar liefst zevenhonderd gastenbedden. En dan nog de nodige campings in de omgeving.

Toch is Clervaux zeker geen spectaculaire plaats. Charmant eerder. Het heeft voldoende horeca, een chique achttien holes golfbaan en een aangename winkelstraat. Zo’n kleine veertig winkels telt het plaatsje nog. Dat is veel meer dan die duizend inwoners rechtvaardigen, maar dankzij een stroom toeristen blijft het winkelbestand van Clervaux op peil.

Jeugddromen
Weggestopt in die bescheiden winkelstraat - die heel hoogmoedig Grand Rue heet - is een ontroerend-leuk speelgoedmuseum te vinden. Een museum waar elke bezoeker automatisch wegzinkt in zijn eigen jeugddromen en misschien ook wel in die van zijn vader, moeder, opa en oma. Want heel wat speelgoed stamt uit de vorige eeuw. Er zijn gedetailleerde poppenhuizen met minuscule meubeltjes, breekbare oude fornuisjes, puffende stoomtreintjes, speelgoed van blik en tin, pluchen knuffels, Meccano-dozen uit het stenen tijdperk. De bezoeker wordt er heel hebberig van. Enige kooplust kan hij stillen in het winkeltje bij het museum, zij het tegen gepeperde prijzen.
Boven Clervaux torenen drie gebouwen uit. Allereerst de degelijke parochiekerk, gebouwd in het begin van deze eeuw. Verder in het hart van het plaatsje het fraai gerestaureerde kasteel van Clervaux, waarin drie musea te vinden zijn. En ook, wat verderop in de heuvels de benedictijner abdij.
Vooral dat kasteel is een omweg waard, voor iedereen die Luxemburg bezoekt. Niet zozeer om het ‘Museum van maquettes van Luxemburgse kastelen’ dat er in te vinden is. Leuk, maar niet bijzonder. Zelfs niet om het ‘Museum van de Slag om de Ardennen’, dat tjokvol gepropt is met wel tienduizend herinneringen aan die fase in de Tweede Wereldoorlog. Allemaal bijeengebracht door de bevlogen verzamelaar Frank Kieffer.

Family of Man
De absolute trekpleister in het kasteel van Clervaux is de wereldvermaarde fototentoonstelling ‘Family of Man’. Die is sinds 3 juni 1994 te zien in deze bijna duizend jaar oude ridderburcht. De expositie is het levenswerk van de Amerikaanse fotograaf Edward J. Steichen (1879-1974), die wordt beschouwd als een van de belangrijkste fotografen ter wereld.
Steichens familie emigreerde vanuit Luxemburg naar Amerika toen Edward twee jaar was. Hij bouwde er zijn reputatie als fotograaf op, kreeg onder anderen president Theodore Roosevelt, Richard Strauss, Greta Garbo en Charlie Chaplin voor zijn lens.
Vanaf 1951 nodigde de idealist Steichen fotografen uit de hele wereld uit om foto’s over de mens en zijn wereld naar hem te sturen. Hij kreeg zo’n twee miljoen foto’s binnen, van beroeps- en amateursfotografen. Daar koos hij er uiteindelijk 503 uit, van 273 fotografen uit 68 landen. In de collectie zitten onder meer foto’s van beroemde fotografen als Eve Arnold, Alfred Eisenstaedt, Margaret Bourk-White, Robert Capa en Henri Cartier-Bresson. Ook de Nederlander Ed van der Elsken heeft een plekje gekregen in deze grote tentoonstelling.

Fraai thuis
Het moet gezegd, zelden zal een foto-expositie zo’n fraai thuis hebben gevonden. De zwart-witfoto’s - op één kleurenfoto na - hangen er in allerlei formaten, van klein tot wandvullend, zaal na zaal. Spelende mensen, werkende mensen, oorlogszuchtige mensen, arme mensen, rijke mensen, mensen getekend door de atoombom, mensen tussen hoop en vrees. Geboorte en dood zijn er allebei uitvergroot: vooral het verdriet krijgt er haast ondraaglijke proporties door.
Van een heel andere orde is de abdij van de benedictijnen van St. Maurice, die in een rustige, bosrijke omgeving boven Clervaux te vinden is. Een robuust ommuurd gebouw, in neo-Romaanse stijl, dat stamt uit 1909-1910. Het felle rood van de toren steekt scherp af tegen de groene omgeving. De woonverblijven van de monniken zijn niet toegankelijk: bezoekers kunnen wel in een museum in de crypte een expositie bekijken over leven en werken van de benedictijnen. Elders in het gebouw exploiteren de monniken een winkeltje. Ook kunnen bezoekers diensten bijwonen: de communiteit viert de liturgie in het Latijn en het Frans. De kerk is dagelijks tussen 9.00 en 19.00 uur toegankelijk.
De 81-jarige pater Vincent Truijen uit Roermond is een van de 28 monniken; hij was er ook twintig jaar abt. Hij vertelt dat de abdij een ontwerp is van de Nederlandse architect Klomp. De abdij valt onder monumentenzorg en daar is de communiteit blij mee. Het imponerende bouwwerk ziet er piekfijn uit door de zorg van de overheid. In de omgeving van de abdij en van Clervaux heerst een bijna pastorale rust.

Natuurschoon
Maar weinig in Noord-Luxemburg stoort het open uitzicht. Er zijn wat boerenbedrijven in de omgeving uitgestrooid en kleine Ardennendorpen. Dit deel van Luxemburg biedt de vakantieganger naast deze landelijke rust veel natuurschoon; hoogvlakten afgewisseld met uitgestrekte velden, rotsen van leisteen en valleien met steile hellingen. En alleen al in de omgeving van Clervaux is 85 kilometer aan bewegwijzerde wandelpaden te vinden.
Naast Clervaux is Vianden een tweede toeristische trekpleister in de Luxemburgse Ardennen; het biedt volgens velen het mooiste feodale kasteel ten westen van de Rijn. In de nabijheid van Clervaux zijn verder enkele kerken - die van Munshausen, Hachiville, Holler en Weicherdange - de moeite van een bezoek waard, vanwege architectuur en interieur.
Een bezoek verdient absoluut de ‘kunst-tuin’ in Wiltz. Op 2,5 ha. wordt daar door kunstenaars en geestelijk gehandicapten voortdurend gewerkt aan hun tuin. Met stenen, hout, metaal en veel groen groeit daar iets heel moois. Kruip- en sluip-door-paadjes, bouwsels, ritmische patronen, pergola’s, vijvertjes, de tuin is een lust voor het oog. Met liefde gemaakt en dat voelt de bezoeker op iedere vierkante meter.