Johan van Grinsven

Trevor Hailey

Leger
Tijdens een bijna vier uur durende tocht vertelt Trevor Hailey over de wijk en haar inwoners. En hoe de stad het homomekka van de wereld is geworden. Over goudzoekers, zeelui, bohémiens, hippies en de vrijgevochten sfeer die zij steeds weer opriepen. Over de stad waar nog altijd met genoegen wordt verteld dat zij al sinds bijna anderhalve eeuw 'het beste van het slechtste' te bieden heeft.
Het eerste travestietencafé werd in 1908 geopend. Niet dat homoseksualiteit hier gepraktiseerd werd. De meeste homo's uit die tijd namen hun 'geheim' het graf mee in. Het was de Tweede Wereldoorlog die het deksel van de pan deed vliegen', vertelt Hailey.
"De samenleving veranderde: mannen gingen overzee, vrouwen namen hun plaats in fabrieken en kantoren in. Elke dag is meegenomen, dat besef leefde heel sterk. Homoseksuelen waren niet langer criminelen, maar zieken van geest. Ze gingen niet meer de gevangenis in, maar het ziekenhuis of ze werden oneervol ontslagen.
Treasure Island in San Francisco werd het eindstation voor degenen die uit de krijgsmacht werden gebonjourd. Veel ontslagen homoseksuelen bleven in San Francisco hangen. Zo ontliepen zij de schande en schaamte van het thuisfront. Hailey: "Deze mensen namen risico's. Ze hadden toch niets meer te verliezen." Later kon een homoseksueel ook eervol ontslagen worden. Sinds 1982 zijn er 12.966 lesbische vrouwen en homoseksuele mannen uit het leger gezet.

Openheid
In de wijk Castro ging het in het begin van de jaren zeventig langzaam bergafwaars met de 'oorspronkelijke' katholieke Ierse en Italiaanse bewoners. Enkele homoseksuelen zagen de potentie van de buurt. Zij kochten de huizen op voor een schijntje. Er kwamen steeds meer huizen vrij, omdat veel van de oude bewoners zich niet meer op hun gemak voelden bij de nieuwe buurtgenoten.
Hailey: "Die eerste homoseksuelen wilden hier een eigen gemeenschap creëren. Tevoren waren ze veroordeeld tot de groezelige bars. Nu konden ze in alle openheid hun leven leiden." Hoeveel homoseksuelen er precies in Castro (90 procent is er homoseksueel) wonen, is niet bekend. Geschat wordt dat de bevolking van San Francisco (totaal 720.000 inwoners) zo'n 100.000 à 150.000 mannelijke en vrouwelijke homoseksuelen telt.

Het theater dat de wijk Castro zijn naam gegeven heeft.

Harvey Milk
Boven alles lééft Castro. Het heeft twee gezichten: een werk­- en een speelgezicht. Overdag heerst bedrijvigheid. Er is een divers aanbod aan winkels in Castro: een boekenzaak, kledingwinkels, een condomerie, een zaak die vitamines verkoopt, een kruidenier, een doe­-het­-zelfzaak (met een deels verrassende invulling van dat begrip) en een drogisterij. Deze Skin Zone is gevestigd in het pand waar Harvey Milk zijn fotozaak dreef. Milk was de eerste openlijk homoseksuele Amerikaan die een belangrijk politiek ambt bekleedde. Hij werd in 1977 gekozen in het gemeentebestuur. Tijdens zijn eerste ambtstermijn werd hij vermoord.

Blote billen
Bij een geldautomaat staat een man, type leerliefhebber. Zijn blote billen uitdagend onbedekt in zijn leren broek. Er wordt op straat gekust en geflirt. Hier lopen cowboys, daar iemand die het hoogtijtenue van een Schot heeft gekocht, even verderop nelly's (de klassieke mietjes uit platte tv­-series) en butchen (de even sjabloonachtige manwijven).
Vanaf 17.00 uur komt het uitgaansleven op gang. Dan kan de kolder soms goed toeslaan in Castro. "Homo's hebben toch de neiging te overdrijven', lacht Hailey. "Ook in het gewone uitgaan. Het kan er hier provocatief aan toe gaan."
Op de vraag of homo's hier ook te maken hebben met agressie en potenrammers, rolt een klaterende lach uit Hailey's mond. "Kom nou, dat zou zelfmoord zijn in deze buurt." Toch zijn er nog altijd Pink Barets, homoburgerwachten, actief. Want de tolerante stad kent ook heel veel niet-­tolerante inwoners en bezoekers.

Voyeur
In Castro zijn de echo's van die andere attracties, zoals Golden Gate Bridge, Alcatraz, Chinatown, cable cars en de bochtige Lombard Street, nauwelijks hoorbaar. En toch zijn dat de attracties waarvoor een groot deel van de 13,5 miljoen toeristen die San Francisco trekt, naar de stad aan de baai komen. Bezoekers worden in de Castro ondergedompeld in een andere levensstijl.
Castro is slechts een kleine attractie in de stad. Maar evengoed wordt de homoseksuele wijk wel als een bezienswaardigheid beschouwd en geëxploiteerd. Er lopen dan ook talrijke mensen op straat, fotocamera's in de aanslag, die zich midden in een vaudeville-show wanen. Hailey kent haast iedereen in Castro. Wie er met haar rondwandelt, hoeft zich geen voyeur te voelen; hij wordt in ieder geval niet zo behandeld.

Invloed
De invloed van de homo-gemeenschap is in de hele stad merkbaar. Het oorringetje voor mannen zou hier geïntroduceerd zijn. De mode is er fleuriger, zelfs in het financiële district. Communicatie­-adviseur Jeffrey J. Knollmiller: "Homo's, die veel in het witteboorden-circuit te vinden zijn, hebben nu eenmaal meer gusto, meer durf."
Inwoners van de stad vertellen dat door de aanwezigheid van een grote, uitbundig buitenshuis levende homo-gemeenschap het aantal cafés, restaurants (3.191 luiden de laatste tellingen), theaters en galeries groter is dan gemiddeld in de VS. Trevor Hailey: "Hetero's steken veel energie in het opvoeden van hun kinderen. Die energie wordt hier anders aangewend. En homo's zijn creatiever, omdat ze altijd vindingrijk hebben moeten zijn om als groep te overleven.''

Politieke stem
Maar de invloed van homo's beperkt zich niet tot uiterlijkheden. Ze hebben een grote politieke stem. Zo zijn drie van de elf supervisors in het gemeentebestuur homoseksueel. "Homoseksuelen in San Francisco zijn politiek erg actief', stelt Sharon Rooney, directeur public relations van het lokale toerismebureau. "Ze stemmen in grote aantallen. En ze zorgen ervoor dat hun invloed op bij voorbeeld cultuur en geschiedenis op school onderwezen wordt."
Die politieke macht is gestoeld op economische gronden. Homoseksuele mannen en vrouwen zijn door de bank genomen goedopgeleide mensen met hoge inkomens: ze verdienen zo'n 10.000 (lesbiënnes) tot 20.000 dollar (mannelijke homo's) boven het landelijk gemiddeld. Ramon G. McLeod van de San Francisco Chronicle kwam vorig jaar tot de slotsom dat homoseksueel Amerika jaarlijks zo'n 400 miljard dollar te besteden heeft.

Aids
Castro heeft er sinds een jaar of tien een gezicht bij gekregen. De moderne pest is hier dag en nacht zichtbaar, af te lezen op het gezicht van broze mannen in een café of boekwinkel. De vlekken in hun gezichten maken duidelijk dat de dood dralend dichterbij komt. Als een lijkwade ligt deze doem over dit district.
Hailey isoleert met haar handen een paar huizenblokken. "Hier zijn tussen 1980 en 1987 al meer dan duizend mensen gestorven aan aids. Er gaat haast geen dag voorbij zonder een begrafenis."
In een voormalig winkelpand aan Market Street naaien, knippen en plakken mensen continu verder aan de immense quilt die de aids-doden herdenkt. In juni 1987 maakte Cleve Jones de eerste lap voor zijn aan aids overleden partner. Nu telt de quilt bijna 30.000 delen. In het atelier werken 22 vaste krachten en honderden vrijwilligers aan dit Names­project, dat inmiddels internationale dimensies heeft gekregen.
"De quilt helpt mensen hun verdriet te verwerken", vertelt een medewerkster. "Maar het project trekt ook de aandacht, vertelt mensen hoe enorm groot het aids­-probleem is. En het helpt geld in te zamelen." De Aids Memorial Quilt is het grootste kunstwerk ter wereld, wordt hier gezegd. Maar hoe indrukwekkender de quilt, die alle kleuren van de regenboog draagt, hoe meer doden. "Het is de Vietnam­muur van de homo-beweging", zegt Trevor Hailey.