JOHAN VAN GRINSVEN

Het lint zal dan zonder twijfel worden doorgeknipt door Le President zelf, want Giscard d'Estaing mag dan niet meer de grote roerganger van de republiek zijn, hier in het hart van Frankrijk is hij nog altijd de lokale zonnekoning. Monsieur Le President, zoals Vulcania­-woordvoerster Patricia Pilaet hem steeds hovaardig noemt, is ook de bedenker van Vulcania. In juli vorig jaar gingen de eerste bulldozers aan het werk. Waar voorheen een militair terrein was, komt nu het 57 hectaren grote themapark over vulkanen.

Een logische keuze dat thema, want de Auvergne telt nu eenmaal tachtig vulkanen. Sommige ervan zijn wereldwijd bekend, zoals de Puy de Dôme, befaamd onder Tour de France­-fans. Zo'n prestigeproject ­ -kosten ruim 140 miljoen gulden -­ zet natuurlijk kwaad bloed. Allereerst bij natuurbeschermers. Van december 1997 tot enkele weken geleden wisten zij, gesteund door de rechter, het werk op te houden. Totdat de rechtbank op 9 juni oordeelde dat Vulcania de juiste procedures had gevolgd en dat het met de schade aan de natuur wel meevalt. Maar ook elders in de Auvergne wordt flink gemopperd over het mega­project. Dat komt doordat er overal in de streek al diverse kleinschalige musea en andere attracties zijn die 'leven' van de vulkanen. En die vrezen door Vulcania overbodig te worden. Pilaet wil er niet van weten. Zij vindt dat die attracties elkaar juist versterken. Het levenswerk van Giscard d'Estaing moet jaarlijks 500.000 bezoekers trekken.

Onder de grond

Het museum annex themapark annex 'Europees Centrum voor Vulkanisme' bevindt zich grotendeels onder de grond. Het zal gaan over vulkanen op aarde en andere planeten. Patricia Pilaet belooft dat het spectaculair wordt, met nagebootste vulkaanuitbarstingen, kraters en satellietverbindingen met werkende vulkanen elders in de wereld als enkele van de trekpleisters.

Hoe leerzaam een bezoek ook zijn kan, Vulcania dient niet in de eerste plaats een educatief doel. Giscard d'Estaing en zijn medestanders hopen er boven alles meer bezoekers mee naar deze achtergebleven Franse regio te lokken. Want toeristen laten de verlaten en ruige streek veelal links liggen, beschouwen de Auvergne als niet meer dan doorgangsgebied op weg naar het zonnige zuiden. Hooguit een of twee dagen blijven ze hier hangen om vervolgens verder te trekken. Vulcania is dus vooral bedoeld als toeristenfuik, om meer klandizie te bezorgen aan hotels, campings, restaurants en anderen die van het toerisme leven.

Onbegrensde ruimte

De Auvergne presenteert zich naast de vulkanen vooral met haar 'onbegrensde ruimte'. En inderdaad. Wie er rondrijdt, merkt al snel dat er niet veel mensen wonen en dat voor een gebied dat maar een slag kleiner is dan Nederland. In sommige delen van de Auvergne wonen niet meer dan drie mensen per vierkante kilometer, aldus Philippe Mugnier van het Comité Régional du Tourisme d'Auvergne. 'Dat is minder dan in de Sahara.'

De weerbarstige natuur is hier de grote trekpleister en in wat mindere mate het erfgoed uit de Romaanse tijd; er zijn bijvoorbeeld veel kerken uit die tijd bewaard gebleven. De Franse regionale keuken is elders veel verfijnder; hier overheerst de stevige, wat boerse kost. De natuur dus. De Auvergne telt twee grote regionale natuurparken: het Parc Natural Régional des Volcans d'Auvergne en het Parc Natural Régional du Livradois­-Forez.

Vooral het eerste is immens, het is ook het bekendst en het meestbezocht. In dat park ­- bijna even groot als de provincie Noord­-Holland ­- draait het vooral om de vulkanen. Imposante puisten zijn het. Zoals de legendarische Puy de Dôme. De beloning van een tocht naar boven is ­­ een magnifiek uitzicht en voor de liefhebbers de resten van een Romeinse tempel. Maar ook de Puy de Sancy is een bestijging waard. Een stevige wandeling na een tochtje met een cabinebaan vanuit Le Mont­-Dore: 850 ongelijke houten treden leiden tot 1.886 meter, het hoogste punt van Midden­-Frankrijk. Die klim is zwaar, maar volhouders treffen ook hier een adembenemend panorama aan. Vulkanen in alle soorten en maten, kraters, plateaus, bossen en piepkleine dorpjes. En dat 360° in het rond. Bij helder weer is zelfs de Mont Blanc te zien. Het kost moeite om hier weer vandaan te gaan. Wie nu al meer wil weten over vulkanen, kan terecht in het vorig jaar geopende Muséum des Volcans in Aurillac. In een oud kasteel is daar met moderne audiovisuele en interactieve technieken een leuk museum ingericht.

De Auvergne is onderverdeeld in vier, sterk van elkaar verschillende regio's: Allier in het noorden, Puy de Dôme in het midden, Haute-­Loire in het zuidoosten en Cantal in het zuidwesten. Alle vier hebben ze hun aantrekkelijkheden. In de ene streek is een ouderwetse papiermolen (Moulin Richard de Bas) te vinden waar het presidentiële schrijfpapier vandaan komt. In het andere gebied zijn weer schilderachtige dorpjes te vinden. Besse bijvoorbeeld, in de schaduw van de Puy de Dôme. Kleine straten, oude huisjes.

Hele dorpen zijn hier opgetrokken uit het lokaal gewonnen lavasteen. In het Maison de la Pierre in Volvic wordt de geschiedenis van deze steen en hoe die werd gewonnen uit de doeken gedaan. Met fraaie licht­ en geluidseffecten in de zeven eeuwen oude steengroeve. Het smetteloos gerestaureerde Salers is een van de succesnummers in de Auvergne. Het 200 inwoners tellende dorpje trekt hordes dagjesmensen omdat fraai gerestaureerde middeleeuwse plaatjes nu eenmaal bekoorlijk zijn. Buiten drukke dorpjes als Salers en grote plaatsen als Clermont-­Ferrand, Aurillac, Moulins of Le Puy-­en­-Velay ademt de Auvergne een haast pastorale rust uit. Zelfs de kleine kuddes koeien lopen verloren in de vele, uitgestrekte weilanden.

Achterlijk

Lange tijd wilden ook de Fransen zelf maar weinig weten van het wat achterlijke Auvergne, zo hoor je hier. Maar het raakt voorzichtig in de mode om naar de Auvergne te gaan. 'Omdat je hier nog het Frankrijk van vroeger aantreft', zegt Philippe Mugnier.

Dat de Auvergne nog niet wordt overlopen door massa's toeristen heeft wel een prettige bijkomstigheid: het prijspeil ligt er beduidend lager dan in drukkere Franse regio's. Elke weg die je hier neemt, lijkt een toeristische route (er zijn ook een paar echte routes uitgezet: onder meer een kastelen­ en een kaasroute). Als een serpentine kronkelen ze door het lege landschap. Leeg en groen, de Auvergne is vooral leeg en groen. Dat laatste komt ook weer door de vulkanen: die zorgden voor een vruchtbare bodem. De vulkanen zijn echt onontkoombaar in de Auvergne. Net zoals Vulcania dat straks moet worden. Het park wordt ècht een succes, bezweert Patricia Pilaet. 'De vulkanenketting van de Auvergne is uniek. Daar wil iedereen toch meer over weten.'

PRAKTISCH:
VVV Clermont¬Ferrand, Place de la Victoire, 63000 Clermont¬Ferrand, telefoon 00¬33¬4¬73986500. Frans verkeersbureau: Maison de la France, Prinsengracht 670, 1017 KX Amsterdam, telefoon 0900¬1122332 (1 gulden per minuut). ' Clermont¬Ferrand ligt aan de voet van de vulkanenketting die de Auvergne doorsnijdt. Wonen met uitzicht op de Puy de Dôme. 'De kathedraal van Clermont¬Ferrand is dominant aanwezig in de stad. ' De Romaanse Notre¬Dame¬du¬Port is in de hele Auvergne nagebouwd. ' Mede door een grote studentenpopulatie is Clermont¬Ferrand een gezellige stad met winkels, restaurants en cafés in alle soorten, maten en prijsklassen.

Wereldberoemd zijn de fonteinen van Clermont-Ferrand zeker niet. Toch zijn er heel wat bekoorlijke exemplaren in de hoofdstad van de Franse regio Auvergne te vinden. Voldoende in ieder geval voor de lokale VVV om er een aardige wandelroute van te maken. Die VVV is toch actief. Wie het kantoor aan de Place de la Victoire, naast de indrukwekkende kathedraal binnenstapt, wordt er bedolven onder materiaal over de stad. Wandelingen in alle soorten en maten zijn er te maken.

En dat is precies de manier om het charmante historische centrum van de stad te ontdekken. Bijvoorbeeld met die fonteinenroute. Die voert langs grote en kleine exemplaren. Een van de blikvangers is de Fontaine d'Amboise op de Place de la Poterne. Gemaakt in opdracht van Jacques d'Amboise, bisschop van Clermont in het begin van de zestiende eeuw. De fikse stenen fontein heeft een gothische structuur en decoraties in renaissancestijl.
De fonteinen van Clermont-Ferrand zijn heel divers. Veel zijn gemaakt van het lokale lavasteen, maar er zijn ook fijnzinnige bronzen exemplaren. Ze zijn jong, soms eeuwenoud, de een pompeus, een ander vol weelderige ornamenten of juist sober, niet meer dan stenen drinkbakken versierd met een paar gebeeldhouwde dierenkoppen. Philippe Mugnier van het Comité Regionale du Tourisme d'Auvergne bezweert dat het water uit die fonteinen ook echt gedronken kan worden. 'Prima kwaliteit bronwater', meldt hij.
Die fonteinenroute is zo uitgekiend dat de wandelaar ook de grote bezienswaardigheden van de stad ontdekt. Clermont-Ferrand heeft vele attracties: de romaanse kerk Notre-Dame-du-Port uit de twaalfde eeuw, de kathedraal uit de dertiende eeuw (fraaie glas-in-loodramen), de Jardin Lecoq, het Musée des Beaux-Arts en het Parc Paysager (Engelse tuin) van Montjuzet bijvoorbeeld.
Van een andere orde is de overdekte markt Saint-Pierre, waar lekkerbekken hun portemonnee in de boeien moeten slaan. Fruit, vlees, vis, kazen in alle soorten en maten en andere lekkernijen voor gourmands. 'Wel duurder dan de supermarkt, maar de kwaliteit is navenant', zegt Mugnier.

Romaans erfgoed

De in lavasteen opgetrokken Notre-Dame-du-Port geldt als de Romaanse 'moederkerk' in de Auvergne. Veel kerken zijn namelijk naar dit godshuis gemodelleerd. Er is toch veel Romaans erfgoed bewaard gebleven in Clermont-Ferrand en de Auvergne. Wie daarin geïnteresseerd is, kan een kijkje nemen in de Espace Art Roman, onder het VVV¬kantoor, waar een kleine expositie over Romaanse kunst is ingericht. De zwarte lavasteen komt de bezoeker niet alleen in de Notre-Dame tegen; in heel Clermont-Ferrand zijn gebouwen te vinden die met dit materiaal zijn geconstrueerd.

Medaillons

Er zijn naast die fonteinenwandeling meer looproutes uitgestippeld in deze stad: de drie belangrijkste zijn Parcours du Port, Parcours Saint-Pierre en Parcours Saint-Genes. Van alle drie zijn ook niet-Franstalige brochures beschikbaar, onder meer in het Engels. Verder is er voor liefhebbers van moderne beeldende kunst ook een Parcours des Sculptures Monumentales langs moderne beeldhouwwerken in de stad. Daaronder onder meer werk van Mark Brusse uit Alkmaar en kunstenaars uit Japan, Ierland, Mexico en Israël.
Wie zijn eigen weg wil gaan en zonder route of andere VVV-folder op pad wil, is het gemakkelijk gemaakt in Auvergne's hoofdstad. In de bestrating zijn koperen medaillons aangebracht met daarop de beeltenissen van drie beroemdheden: de Gallische aanvoerder Vercingétorix, paus Urbanus II die in Clermont-Ferrand een concilie hield en er opriep tot de eerste kruistocht en wetenschapper en schrijver Blaisse Pascal, die hier geboren is. Wie die markeringen trouw volgt, komt langs alle belangrijke bezienswaardigheden van de stad.

Metropool

Een metropool noemen ze Clermont-Ferrand hier, maar dat klinkt grootser dan de stad werkelijk is. Er wonen zo'n 300.000 inwoners, ofwel ongeveer een kwart van de hele Auvergne. Maar de drukte is nergens overweldigend. Clermont-Ferrand is een typische provinciehoofdstad, ontstaan in de zeventiende eeuw toen de bisschopsstad Clermont werd gevoegd bij Montferrand, een in de twaalfde eeuw gestichte gravenstad.
Dat Clermont-Ferrand zeker geen arme stad is en in vorige eeuwen ook niet was, dat is duidelijk te zien op de Place de Jaude. Statige, grote, oude gebouwen zijn stille getuigen van vroege welvaart. De stad is al heel lang een centrum voor handel en commercie, omdat Clermont-Ferrand het knooppunt vormt van twee belangrijke verkeersaders: Parijs-Montpellier en Lyon-Bordeaux.
Nog altijd is de stad van belang. Voor de hele Auvergne, die wat achtergebleven Franse regio. De stad zuigt steeds meer inwoners van kleine plaatsen in de Auvergne naar zich toe. Omdat er werk te vinden is. Zo is in Clermont-Ferrand het hoofdkwartier van bandengigant Michelin gevestigd. Deze fabrikant is de grootste particuliere werkgever in de hele regio. Maar ook nationaal is Clermont-Ferrand van belang: de Franse bankbiljetten komen er vandaan. In een zwaarbewaakte veste worden de biljetten ontworpen en ook gedrukt door de Nationale Bank; Clermont-Ferrand is maar een van de twee plekken waar dat gebeurt in Frankrijk.

Julius Caesar

Terug naar Place de Jaude, het grote plein in het hart van de stad. Het is er net iets te open en winderig om sfeervol te zijn. Toch is het een ontmoetingsplek voor jong en oud. Een kolossaal beeld van Vercingétorix, de Gallisch leider die Julius Caesar ongenadig op zijn falie gaf en daarvoor nog altijd wordt geëerd, domineert het plein. Place de Jaude biedt ook een bijzonder zicht op de roemruchte Puy de Dôme. Bijna letterlijk is dat een onbetaalbaar uitzicht, want wie in Clermont-Ferrand een huis of appartement wil met een onbelemmerde blik op deze majestueuze berg is heel wat duurder uit dan voor een woning zonder dat uitzicht.
Wie van Place de Jaude het oude hart van de stad inloopt, komt in een echte winkelbuurt terecht. Het is een van de oude, uit lavasteen gebouwde wijken van Clermont-Ferrand waar het goed slenteren is. De ene winkel vol luxe - en navenante prijskaartjes - na de andere. Maar er zijn ook straten waar allochtonen de boventoon voeren, waar een Algerijnse kruidenier, naast Vietnamese eettentjes, een Marokkaanse groenteboer en een Spaanse tapasbar te vinden is.
In dat doolhof van smalle winkelstraatjes zijn enkele pleintjes met terrassen te vinden. Daar is goed te zien dat Clermont-Ferrand ook een universiteitsstad is: jongeren klitten er samen. Die jonge bevolking - de studentenpopulatie ligt rond de 30.000 - geeft de hele stad een jeugdige uitstraling, zo merkt de ronddolende wandelaar al snel. Vanwege al die jeugd zijn er ook veel trendy winkeltjes in de stad te vinden, een muzikantenwinkel, kunstzinnige graffiti, maar bijvoorbeeld ook budget-boekenzaken en goedkope eettenten. Maar het betekent niet dat er 's avonds veel vermaak is, vertelt een van de jonge inwoners. 'Er zijn vooral veel restaurants en wat cafés. Danstenten zijn er nauwelijks en maar één jazz-café.'

Lekkernijen

Chocolatier Pâtissier Glacier La Ruche Trianon aan de Rue du Onze Novembre heeft de winkel bomvol lekkernijen liggen. Een van de specialiteiten van La Ruche Trianon is sinds kort de 'Volcania', genoemd naar het prestigieuze pretpark over vulkanen dat in juli 2000 in de Auvergne opengaat. En daarnaast lonken eigen chocoladecreaties als 'Les Pascalines' (genoemd naar Blaise Pascal) hier naar de bezoeker-zonder-dieetregime. En dan is La Ruche Trianon nog maar een van de vele verleidelijke pâtissiers in het winkelhart van de stad.
Clermont-Ferrand, gelegen aan de voet van de vulkanenketting die de Auvergne domineert, is een stad die op z'n minst één welbestede vakantiedag oplevert. En toch stoppen maar weinig toeristen op weg naar het zonnige zuiden hier. De nog niet zo lang geleden gereedgekomen A71 moet daar verandering in brengen. Deze snelweg doorsnijdt de Auvergne van noord naar zuid. 'Die weg is doelbewust tolvrij gehouden', vertelt Philippe Mugnier, 'zodat meer toeristen op weg naar het zuiden in de verleiding komen om deze weg te nemen. En wij hopen dan natuurlijk dat ze een tussenstop maken in de Auvergne'.